Bugün 5 Temmuz: Alanya'nın İtalyan işgalinden kurtuluşunun 101. Yılı

Antalya 28 Mart 1919’da İtalya tarafından işgal edildi. İşgal edildikten sonra İtalyan askerleri Antalya sokaklarında varlık göstermiş, Antalya Limanı'na ve Antalya körfezine İtalyan savaş gemileri yanaşmıştır. İşgal 2 yıl sürmüştür. . 'Geldikleri Gibi Giderler' diyen Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün dehası ve kararlı tutumu neticesinde İtalyanlar 5 Temmuz 1921 tarihinde Antalya’dan sessiz sedasız ayrılmak zorunda kalmışlardır.. Giderlerken tören istemişler ancak Atatürk, ‘Biz onları törenle karşılamadık ki törenle gönderelim’ demiştir. Silahsız, çatışmasız ve kansız olarak gerçekleşmiş en büyük savaş zaferlerinin başında Antalya'nın kurtuluşu gelmektedir.

Bugün 5 Temmuz, Dünya kenti Antalya, Ulu ÖNder Mustafa Kemal Atatürk'ün müthiş zekası ve kararlılığı, Milli Mücadele döneminde Antalya halkkının inancı sayesinde İtalyan İşgalinden kansız bir şekild ekurtulmuştur. Bugün tüm dünyadan turist akan ve plajları, doğası ve tarihi yapılarıyla parmak ısırtan cennet vatanımızın cennet köşesi Alanya sokakları, bundan 101 yıl öncesine kadar İtalyan askerlerinin işgali altındaydı..

Antalya, I. Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması'nın 7. maddesine dayanılarak 28 Mart 1919 tarihinde İtalya tarafından işgal edilmiştir.

'HALKIN GÖZÜNÜ BOYAMA GİRİŞİMLERİ'

Antalya'nın işgaline bölgede yaşanan asayiş olayları gerekçe gösterilmiştir. İtalya, işgal ile birlikte Antalya halkını yanına çekebilmek, halkın gösterebileceği mukavemetin önüne geçebilmek için sağlık, ekonomi, ziraat, eğitim ve bayındırlık alanlarında halkın hoşuna gidecek politikalar uygulamaya koymuştur.

İtalya'nın gerek uygulamaya koyduğu politikalar gerekse çatışma ortamı yaratmamak için Antalya ahalisi ile karşı karşıya gelmekten kaçınması Antalya'da İtalyan işgaline tepkileri protestolarla sınırlı bırakmıştır.

KURTARICI ÖNDER ATATÜRK

Gerçekten de şehrin işgaline  Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları öncelikle siyasi alanda mitingler düzenlenmesini tavsiye ederek tepki göstermiş, ancak İtalyanların şehir çevresinde işgali genişletme çabası içerisine girmeleriyle Mustafa Kemal ve Harbiye Nezareti işgale karşı her türlü mücadelenin verilmesi ve askerlerin hiçbir suretle geri çekilmemesi yönünde tepkisini sertleştirmiştir.

Her ne kadar Antalya'da Milli Mücadele döneminde silahla mücadele için cephe açılmamış olsa da Anadolu'nun diğer vilayetlerinde olduğu gibi burada da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet Antalya halkına Milli Mücadele'yi anlatmanın ve halkı işgalde örgütlemenin yanı sıra cepheye silah ve mühimmat yardımı, temini, aktarımı ve organizasyonunda önemli rol oynamıştır.

İtalya'nın Antalya'yı işgali ile birlikte bölgede bir otorite boşluğu yaşanmıştır. Bu durum eşkıyaların türemesinde önemli bir etken olmuş, bölgede asayiş olayları artmıştır. Ancak, asayiş ve güvenlikten sorumlu olan 57. Tümen Kumandanı Albay Şefik Bey (Aker) Antalya işgal altında olmasına rağmen bölgenin huzuru için büyük çaba göstererek Antalya ve çevresinin daha da karmaşık ve asayişsiz hale gelmesini önlemiştir. Anadolu'da Milli Mücadele değerlendirildiğinde işgal altında bulunan ve direniş gösterilen bölgelerin gereksiniminin karşılanmasında Antalya'nın çok önemli bir yerinin olduğu görülmektedir.

Öyle ki, dönemi aydınlatan arşiv belgeleri, anılar ve konu ile ilgili incelemelere bakıldığında Milli Mücadele'nin silah ve malzeme gereksiniminin önemli bir kısmının Antalya yolu ile Anadolu'ya getirildiği, bunların büyük bölümünün de parası ödenerek İtalyanlar aracılığı ile sağlandığı anlaşılmaktadır.

'GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER'

2 yıllık işgalin kronolojisi şöyle yani: 28 Mart 1919’da İtalyan savaş gemileri Antalya limanına yanaşıyor, turist gibi.Askerler karaya çıkıyor.Silah yok, bomba yok.Antalyalılar şaşkın, neler oluyor bakıyor. Türk askerleri ile yan yana yürüyorlar. Bir yıl sonra 1920: İtalyanlar hastane yapıyor. Yol yapıyor. Postane açıyor. Antalyalılara işçi ücreti veriyorlar. Bir yıl sonra 5 Temmuz 1921. Antalya’dan gidiyorlar. Giderken tören istemişler olmamış ama çay partisi yapmışlar!

Atatürk’ün söylediği olmuş: “Geldikleri gibi giderler!”

Gitmişler!

Neden kutlanmaz Antalya’nın kurtuluşu?

Tarih ve Toplum Dergisi’nde Faysal Mayak bunu şöyle izah etmiş:

“Antalya, 28 Mart 1919 tarihinden 5 Temmuz 1921 tarihine kadar işgal altında kalmıştır. Ama kurtarma yoktur. Cumhuriyet Halk Fırkası Antalya İl Başkanı Şerafettin Karacan, 1934 yılında parti genel merkezine bir mektup yazarak Antalya’nın kurtuluş şenliklerini yapmak istediklerini bildiriyor, şehrin de kesin kurtuluş tarihinin kendilerine iletilmesini istiyor. Parti Genel Sekreteri Recep Peker, kurtuluşun kutlanması onayını Antalya CHF İl Başkanlığı’na bildiriyor. Ancak kurtuluş gününe Dahiliye Nezareti yani İçişleri Bakanlığı müdahale ediyor.

Dahiliye Nazırı Şükrü Kaya gönderdiği yazıda durumu özetle şöyle anlatır: “Antalya’nın Kurtuluş Günü kutlaması daha önce de söz konusu olmuş, konu Gazi Mustafa Kemal ve İsmet İnönü’ye yansıtılmış, her iki yetkili kurtuluş gününe izin vermemiştir.”Gönderilen yazıda sebebi şöyle izah edilir:“Çünkü Antalya düşmandan çatışma ile değil, düşmanın şehirden kendiliğinden ayrılması sonucu kurtulmuştur. Bu zamana kadar kurtuluş günü kutlamayan bir kentin bundan sonra da kutlamasına o yüzden gerek yoktur.”